نور گستر

انسان و دين

يكى از مباحث مهم فلسفه دين، موضوع انسان و دين و چگونگى‏رابطه آنها است. رابطه انسان و دين زمانى درست ترسيم مى‏شود كه‏حقيقت دين و حقيقت انسان به خوبى شناخته شود، وقتى حقيقت دين وانسان، درست تبيين گرديد، پيوند انسان و دين نيز به خوبى روشن‏مى‏شود.

سرّ اينكه در آغاز بحث‏بايد حقيقت دين و انسان تبيين شود آن‏است كه اولا شناخت هر مجموعه اي در گرو شناخت اجزاء آن است وثانيا با شناخت طرفين ارتباط، روشن مى‏شود كه دين چگونه انواع ‏روابط انسان، يعنى رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با انسان‏هاى ديگر، رابطه انسان با طبيعت و جهان آفرينش و رابطه‏انسان با خود را تنظيم مي كند. از اين رو در آغاز اين سخن لازم‏ است ‏به تعريف دين پرداخته و حقيقت دين تبيين گردد.

اهمیت عالمان دینی و تعمیق و توسعه ی اجتهاد
انتظار، اجتهاد را قاعده مند و پویا ساخت و فقیهان را مدد کرد تا در روزگار غیبت امام علیه السلام احکام دینی را به مردم برسانند. این کارکردِ مهمی است که در مکتب انتظار رقم خورد و با خود، دست آوردهای فراوانی را به همراه آورد. در این قسمت از چگونگی این حرکت حیات آفرین، بحث می کنیم.
 پیش از ورود به بحث لازم است قلمرو موضوع مشخص شود. منظور از علما در این عنوان، عالمان دینی یعنی فقها هستند و منظور از پاسداری، اعم از احیا، حفظ، نشر و گسترش معارف دینی و ستیز در برابر تجاوزگران به حریم دین است. مراد از دین نیز مجموعه ی معارف و اعتقادات، اخلاقیات و امور تربیتی و احکام و مسائل علمی است که از آن به قوانین و مقررات موضوعه یا به اصطلاح فقها «فقه» تعبیر می شود.بودند
بستر بحث از نظر زمانی، عصر انتظار یعنی از زمان غیبت صغری (260 ه.) است، چون عصر قبل از غیبت، عصر حضور ائمه علیهم السلام است و در عصر حضور گرچه فقها و عالمان دینی بودند، اما به علت حضور امامان علیهم السلام تحت الشعاع قرار داشتند؛ بدین معنا که مرجعیت آنان در صورت دست رسی نداشتن مردم به ائمه علیهم السلام بوده است و مردم در حد امکان سعی می کردند به منبع و مرجع اصلی مراجعه کنند. خود فقها نیز مشکلات و مسائل خود را تا حد مقدور با آن بزرگواران در میان می گذاشتند.